Geschiedenis van de Haaksbergse Schaapskudde en de Schaapskooi
Al eeuwenlang graasden schapen op de uitgestrekte, woeste gronden van het Haaksbergerveen. Vroeger had bijna iedere boer in dit gebied een kleine kudde schapen. Deze dieren waren onmisbaar om de schrale akkers vruchtbaarder te maken met hun mest.
Met de introductie van kunstmest rond 1920 nam het belang van schapenhouderij echter snel af. In 1953 stopte de laatste boerenherder, Jan Bos. Maar de schapen keerden terug! In de jaren ‘80 bracht burgemeester Gabor ze opnieuw naar Haaksbergen, ditmaal voor begrazing van het Buurserzand.
Eind jaren ‘90 kwam er een nieuwe samenwerking tussen de gemeente Haaksbergen, Staatsbosbeheer en Hamaland om een gescheperde kudde – een kudde met een herder – in te zetten tegen de berkenopslag in het Veen. Deze aanpak bood niet alleen ecologische voordelen, maar benadrukte ook het toeristische belang van een schaapskudde en een nieuwe schaapskooi.
De realisatie van de schaapskooi kende echter vele uitdagingen. Regelgeving zoals Natura 2000, bezwaren en financiële struikelblokken vertraagden de plannen. Dankzij Stichting Schaapskudde Haaksbergen en de komst van een bijzondere sponsor in 2011 – te danken aan een Border Collie genaamd Snow – kon er uiteindelijk grond worden gekocht aan de Urkerweg.
Op 25 en 26 november 2016 werd de nieuwe schaapskooi feestelijk geopend, inclusief een authentiek Buurser “schaopsschot”. Dit gebouw combineert historische architectuur met een modern bezoekerscentrum. Dankzij een Europese subsidie van Leader biedt het centrum interactieve media en een unieke natuurbeleving rondom het Haaksbergerveen. Op 28 december 2019 werd het bezoekerscentrum officieel in gebruik genomen.
De toegang is gratis en bezoekers zijn welkom op woensdag-, zaterdag- en zondagmiddag van 12.00 tot 16.30 uur. Vanaf Pasen tot eind oktober is het centrum zelfs dagelijks geopend. Geniet van een warm welkom, koffie met appelgebak en activiteiten voor kinderen.
Met een kudde van 450 schapen en 25 geiten draagt de stichting bij aan natuurbehoud en het culturele erfgoed. Van mei tot november wordt de kudde dagelijks gehoed door herders en vrijwilligers. De wintermaanden staan in het teken van lammetjes in de schaapskooi. Evenementen zoals “Lente in de Kooi” en het “Schaapsscheerdersfeest” trekken jaarlijks veel bezoekers en brengen de gemeenschap samen.